Akcja Jubilat

Pomysł przypomnienia sylwetek najstarszych, żyjących instruktorów i działaczy harcerskich zasłużonych dla krakowskiego harcerstwa powstał w roku 2010, gdy Chorągiew Krakowska ZHP przygotowywała się do Jubileuszowego Zlotu i obchodów 100-lecia harcerstwa w Polsce. Pierwszymi uczestnikami akcji, którą nazwano Akcja „Jubilat” byli hm. Juliusz Langner, Stanisław Mandecki, hm. Zenon Morawiec, hm. Władysław Pancerz.

Inauguracyjne spotkanie odbyło się 12 czerwca 2010 roku w pomieszczeniach i na terenie ponad stuletniego oryginalnie zachowanego fortu, austriackiej Twierdzy Kraków – Fort 39 Kraków-Olszanica, przy ul. Kosmowskiej 12 – filii Młodzieżowego Domu Kultury „Dom Harcerza” oraz siedzibie Ośrodka Rekreacji i Rehabilitacji Konnej „Tabun”.

W następnych latach miano „Jubilat” otrzymywali również niezawodni sojusznicy harcerstwa.

W roku 2016 Zarząd SPH postanowił przyznawać tytuł „Super Jubilata” osobom, które ukończyły 90 lat życia.

Pierwszym wyróżnionym został hm. Władysław Pancerz, komendant Krakowskiej Chorągwi ZHP w latach 1964-1971, przewodniczący Komisji Rewizyjnej SPH w latach 2000-2017. Dodać należy, że w uznaniu długoletniej i bardzo aktywnej służby harcerskiej i instruktorskiej oraz za wybitne zasługi dla Stowarzyszenia został On wyróżniony tytułem „Kawaler Stowarzyszenia” 12 stycznia 2013 roku, najwyższego wyróżnienia SPH w Krakowie.

Każde ze spotkań ma swój indywidualny scenariusz i niezmienny cel: zachowanie w pamięci ważnych osób, utrwalanie historii i tradycji krakowskiego harcerstwa. Co roku, w miesiącu czerwcu odżywają wspomnienia trwale wpisane w dojrzałe, ustatkowane życie Jubilatów. Po latach wracają oni do czasów szkolnych, najważniejszych momentów życia rodzinnego i zawodowego. Odżywają wydarzenia i fakty z harcerskiego szlaku jako, że dla każdego z nich harcerska i instruktorska służba nie była epizodem.

Od 2012 roku wspomnienia Jubilatów i innych uczestników akcji „Jubilat” uzupełniają multimedialne prezentacje bogato ilustrowane historycznymi już zdjęciami, kopiami dokumentów oraz innymi pamiątkami z przeszłości.

Wspomnienia splatają się z licznymi piosenkami śpiewanymi przy akompaniamencie gitary.

Na zakończenie oficjalnej części spotkania Jubilat otrzymuje symboliczną czerwoną różę, list gratulacyjny od Zarządu SPH oraz oryginalny upominek przygotowany przez gospodarzy obiektu kotylion (fl oo – „złotą” końską podkowę na rzemieniu, która symbolicznie nawiązuje do miejsca spotkania i życzeń „końskiego zdrowia” na długie życie).

Wszystkie spotkania mają swój dalszy ciąg, który odbywa się pod namiotowym płótnem, przy szumie drzew rosnących wokół zabudowań fortecznych, zapachu ogniska i pieczonych na nim smakołyków, słodyczy i owoców.

Stałym elementem programu akcji „Jubilat” są spacery po forcie i przyległym terenie. Ich uczestnicy mają możliwość poznania jego historii od tej najstarszej, sięgającej XIX wieku, do współczesnej. W czasie każdego spotkania w Olszanicy wykonywane są także pamiątkowe zdjęcia, w tym jedno szczególne – grupowe „na wieczną rzeczy pamiątkę”, które pozwalają na długo zachować wspomnienia.

Dotychczas do grona Jubilatów przyjęto 29 osób. Natomiast zaszczytnym mianem „Super Jubilata” wyróżnieni zostali Druhowie: hm. Władysław Pancerz i hm. Juliusz Langner.

Z żalem musimy pogodzić się z faktem, że dziesięcioro Jubilatów odeszło na wieczną wartę.

Są rzeczy na ziemi i w niebie,
o których się filozofom nie śniło …
William Szekspir

W sobotnie przedpołudnie 20 maja 2023 roku w Muzeum i Centrum Ruchu Harcerskiego w Krakowie odbyło się XIII spotkanie w ramach tradycyjnej akcji SPH – „Jubilat”. Tegorocznym jubilatem jest hm. Józef Lipiec – naukowiec-filozof, nauczyciel akademicki, propagator idei olimpijskiej, który działalność instruktorską rozpoczął w 1957 roku, jako drużynowy męskiej drużyny zuchowej i instruktor Komendy Hufca Nowy Sącz Miasto.

FOTO 01

Spotkanie otworzył Prezes Stowarzyszenia hm. Stanisław Piasecki, który serdecznie powitał obecnych, szczególnie ciepło witając Jubilata, Jego małżonkę, rodzinę i najbliższych oraz przybyłych Gości. Spotkanie uświetnili swoją obecnością: hm. Danuta Noszka-Leśniewska Honorowy Prezes Stowarzyszenia; Bogusław Kośmider wiceprezydent Miasta Krakowa; hm. Artur Walkowiak komendant Krakowskiej Chorągwi ZHP, a także b. zastępcy prezydenta naszego miasta Tadeusz Trzmiel – Prezes Krakowskiego Holdingu Komunalnego S.A. i Stanisława Urbaniak; phm. Bartosz Rzońca z Muzeum Krakowa, kierownik oddziału Muzeum i Centrum Ruchu Harcerskiego; Waldemar Domański, dyrektor Biblioteki Polskiej Piosenki i organizator Krakowskiej Lekcji Śpiewania na Rynku Głównym. Jak co roku obecni byli b. komendanci chorągwi i hufców ZHP, profesorowie krakowskich uczelni Mieczysław Rokosz, Jerzy Nowakowski, Andrzej Ziębliński, członkowie Komisji Historycznej Krakowskiej Chorągwi ZHP na czele z hm. Januszem Wojtyczą, członkowie Zarządu i Komisji Rewizyjnej SPH, krakowscy seniorzy harcerscy, a także przedstawiciele Kręgu „Szumiący Bór” z Nowego Sącza, grupa b. studentów – uczestników zajęć i wykładów profesora Józefa Lipca.

FOTO 02

Następnie Prezes SPH hm. S. Piasecki złożył Jubilatowi serdeczne życzenia wręczając list gratulacyjny, a Komendant Chorągwi hm. Artur Walkowiak wręczył Medal za Zasługi dla Krakowskiej Chorągwi ZHP. Obaj zgodnie życzyli profesorowi wielu dalszych lat w zdrowiu i szczęściu, satysfakcji w realizacji dalszych planów zawodowych.

FOTO 03

Po tych życzeniach zaprezentowana została multimedialna prezentacja, przygotowana przez hm. Andrzeja Gaczorka, pt.: „Harcerski szlak. Z biegiem lat, z biegiem dni”. Ilustrowała ona etapy życiorysu popularnego Druha Profesora: nauki – w szkole podstawowej i liceum w Nowym Sączu, studiów – na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, z którymi to, uczelnią i miastem, związał się na całe życie. Poznaliśmy także etapy pracy zawodowej, dorobek naukowy, wyróżnienia, zainteresowania.

Oddzielne, szczególne miejsce poświęcono działalności harcerskiej i instruktorskiej. Jak przyznał Jubilat nie trwała ona długo, ale była intensywna. Działał w szczególnym okresie w latach 1957 – 1962. Miał szczęście osobiście poznać zasłużone postacie dla rozwoju ruchu harcerskiego i zuchowego m.in. Bronisławę Szczepańcówną, Eugeniusza Pawłowskiego, Zofię Żytkowicz, Jana Krokowskiego Aleksandra Kamińskiego, Eugeniusza Fika, Bogusława Rybskiego, Annę Andrusikiewicz, Władysława Pilińskiego, Zdzisława Trylskiego, Tadeusza Grzesłę, Jana Rolewicza, Marię Łyczko, Leona Dmytrowskiego, Franciszka Dębskiego, Zygmunta Jamrożego, Marka Wardęckiego, Zofię Cygal.

Był czynnym instruktorem ZHP w okresie nauki w liceum i studiów. Pełnił funkcje drużynowego DZ „Podhalan” przy Szkole Podstawowej im. S. Konarskiego, członka Komendy Hufca Nowy Sącz Miasto, drużynowego Kręgu Pracy Drużynowych Zuchowych „Młody Bór”, z-cy Namiestnika Zuchowego. W latach 1960-1961 był instruktorem Wydz. Zuchowego Komendy Chorągwi Krakowskiej ZHP w którym pełnił m.in. funkcje kierownika Referatu Ośrodków Promieniujących. Był organizatorem i pierwszym kierownikiem kręgu pracy instruktorów zuchowych „Pięciosił”. Równocześnie pełnił funkcję namiestnika zuchowego w Hufcu Kraków-Grzegórzki. Szkolił kadrę zuchowa w Hufcu Nowa Huta. Czynną działalność instruktorską zakończył w stopniu podharcmistrza, mimo ukończonych kursów harcmistrzowskich wszystkich specjalności, od zuchowej do starszoharcerskiej. Stopień harcmistrza otrzymał w roku 2001.

Po latach dh Józef Lipiec był członkiem Kręgu „Gorących Dłoni”. Aktualnie działa w Stowarzyszeniu Przyjaciół Harcerstwa oraz Radzie Naukowej Muzeum Harcerstwa w Warszawie.

Niektóre z pojawiających się zdjęć Jubilat okraszał wspomnieniami anegdotycznych zdarzeń. Była to nie tylko prezentacja osobistych pamiątek, ale gawęda, w której każdy temat wart jest oddzielnego omówienia. Przy okazji poznawaliśmy również mało znane fakty z życia Jubilata m.in. że w młodości układał teksty piosenek i komponował do nich muzykę, był aktorem i reżyserem, prowadził radiowęzeł studencki. Piękny, galowy mundur instruktorski został uszyty z gabardyny „na miarę” przez Pana Jastrzębskiego w „Domu Mody” na ul. Szewskiej w Krakowie za pieniądze odłożone ze stypendium, a rogatywka, z tego samego materiału, została zamówiona w zakładzie Adama Kurzydły przy ul. św. Tomasza. Jak uważnymi obserwatorami i komentatorami rzeczywistości byli syn Grzegorz i córka Malwinka oraz wnuczka Orianka …

FOTO 04

Działalność naukowa przyćmiła pracę harcerską, instruktorską. Jubilat jest osobą bardzo zasłużoną dla środowisk w których aktywnie działał przez całe życie zawodowe
i społeczne, a odniesione przez Niego sukcesy są wynikiem wieloletniej pracy i wielkiego zaangażowania.

Prezentację zakończyła piosenka z dedykacją „Komendant”, po której nadszedł długo oczekiwany moment indywidualnych spotkań z Jubilatem. Jako pierwsza zabrała głos Druhna Magdalena Migacz. Sądeczanka z urodzenia, krakowianka z wyboru podkreśliła rolę dh. Lipca, który przygotował ją nie tylko do wieloletniej działalności harcerskiej, ale także pedagogicznej;

FOTO 05

hm. Krzysztof Drobniak; przedstawiciele Kręgu Starszyzny Harcerskiej i Seniorów „Agricola”;

FOTO 06

hm. Janusz Wojtycza; phm. Wincenty Żygadło, komendant Kręgu Seniorów ZHP „Szumiący Bór” z Nowego Sącza. Listy z życzeniami przekazali Jubilatowi wieloletni przyjaciele m.in. Maria Węgrzyn–Obrzut, prof. dr hab. Adam Massalski.

FOTO 07

Gdy zakończono składanie gratulacji i życzeń ponownie zabrał głos wzruszony Jubilat, który złożył podziękowania organizatorom za trud zorganizowania uroczystości, a obecnym za udział oraz wyraził nadzieję, że wkrótce spotkamy się na kolejnym jubileuszu.
Prowadzący spotkanie prezes SPH Stanisław Piasecki w imieniu organizatorów serdecznie podziękował Jubilatowi, jego rodzinie, oraz wszystkim Gościom za liczne przybycie i udział w spotkaniu. Gospodarzowi obiektu Druhowi phm. Bartoszowi Rzońcy za gościnę i serdeczne przyjęcie oraz Kasi Hrynkiewicz i Jerzemu Siucie za niebanalną oprawę muzyczną.

Spotkanie zakończyliśmy w symbolicznym kręgu, w którym odśpiewaliśmy „Bratnie słowo” i przekazali sobie „iskierkę przyjaźni”.

FOTO 08

Na zakończenie uczestnicy spotkania zostali zaproszeni na grochówkę i wspólne spędzenie czasu w wyjątkowej scenerii Muzeum i Centrum Ruchu Harcerskiego. Wydarzenie uświetniły m.in. wystawka części publikacji książkowych prof. Józefa Lipca przygotowana przy życzliwej pomocy dr. Jarosława Falla i Wydawnictwa Fall. Chętni mogli otrzymać autorskie egzemplarze książki „Harcerski szlak” z dedykacją, a także wybrać się na zwiedzanie wyremontowanego fortu i zajrzeć do miejsc, które na co dzień nie będą udostępniane. Jak zawsze na naszych spotkaniach obecna była piosenka harcerska, którą tym razem śpiewaliśmy przy akompaniamencie dwóch gitar – druhny Katarzyny Hrynkiewicz i druha Jerzego Siuty.

FOTO 09

Spotkanie przebiegało w serdecznej, przyjacielskiej atmosferze. Przy poczęstunku Jubilat i zaproszeni goście mieli okazję świętować, porozmawiać, wspominać wiele minionych chwil, ale też planować udział w kolejnych wydarzeniach.

Ps.
Już dzisiaj Druh hm. Bogusław Kośmider i Gospodarze Muzeum i Centrum Ruchu Harcerskiego zapraszają na wielkie otwarcie wyremontowanego fortu „Jugowice” 52A („Łapianka”) planowane na dzień 30 września 2023 roku.

Opracowanie: hm. A. Gaczorek
Zdjęcia: hm. T. Kubas